Kijkje in Slowakije

Hoe staat de kinderopvang er in andere Europese landen voor? Moeten we in Nederland nog veel leren, of doen we het helemaal nog niet zo slecht?

Tussen de flats staat een onopvallend gebouw dat me aan een school doet denken. De grote buitenruimte met veel bomen, een bloemperkje, zandbak, klimtoestellen en wippen ziet er verlaten uit. Ik wordt rond geleid door de lange gangen van het kinderdagverblijft.
Het schooltje (Letterlijke vertaling van het woord "Skolka" dat ze gebruiken om een kinderdagverblijf aan te duiden) is 1 van de 8 overgebleven schooltjes in de stad. Er waren er meer dan 20, maar door allerlei - voornamelijk economische redenen - zijn er maar 8 overgebleven. Hier gebeurt precies het omgekeerde van wat in Nederland plaatsvindt. De afgelopen jaren sloten veel kinderdagverblijven hun deuren.

Geen baby's
Het kinderdagverblijf heeft 6 groepen en biedt opvang aan kinderen van 2 tot 6 jaar. Wat direct opvalt is het ontbreken van een babygroep. Dat heeftt alles te maken met de fantastische voorzieningen voor Slowaakse moeders.(Zie zwangerschapsverlof) Als ik vertel dat er in Nederland al baby'tjes vanaf 8 weken naar de opvang kunnen, klinkt dat in de oren van de juffen ongeloofwaardig, onverantwoord en hard. In tegenstelling tot veel Nederlandse opvangcentra worden hier kinderen in horizontale groepen opgevangen: 2 tot 3 jarigen, 3 tot 4 jarigen, 4 tot 5 jarigen en 5 ot 6 jarigen bij elkaar. Het schooljaar begint altijd op 1 september en alle kinderen die voor 1 september 6 jaar zijn geworden, gaan naar de basisschool.

De groepen op het kinderdagverblijf zijn vrij groot. In de groep van 2 tot 3 jarigen zitten ongeveer 16 kinderen, in de groep van 5 tot 6 jarigen al rond de 25 kinderen. Alle kinderen komen 5 dagen per week naar het kinderdagverblijf. Dit is te begrijpen als je weet dat er tot nu toe geen mogelijkheden zijn om parttime te werken in Slowakije. Alle leidsters werken dus ook fulltime, maar zijn maximaal 6 uur per dag met kinderen bezig. De resterende tijd besteden ze aan het schrijven van hun dag en week programma en aan het voorbereiden van activiteiten.

Behalve de locatiemanager en de juffen werken er in het kinderdagverblijf een concierge, 2 kokkinnen en 4 schoonmaaksters. Pedagogisch medewerkers worden in Slowakije op mbo - niveau opgeleid. Opvallens is dat ze verplicht 1 muziekinstrument moeten kunnen bespelen voordat ze het diploma halen. Wie ervoor heeft gekozen om met kinderen te werken, werkt in Slowakije echt alleen met kinderen en hoeft zich niet bezig te houden met allerlei huishoudelijke taken of schoonmaakwerkzaamheden. Daar kan Nederland een vooorbeeld aan nemen. Hier in Slowakije is de meerwaarde van de kinderopvang en de bijbehorende pedagogische verdieping duidelijk voelbaar.

Dagindeling
Het kinderdagverblijf is open tussen half 7 en half 5.
Het eerste half uurtje worden de kinderen van 2 groepen samen opgevangen. Vanaf 7 uur is iedereen in zijn eigen groep. Tot ongeveer kwart over 8 is het vrijspelen, maar er is altijd tenminste 1 activiteit voorbereid waaraan de kinderen kunnen deelnemen. Ze mogen zelf beslissen of ze dit wel of niet doen.
Om half 9 gaan de kinderen gymmen. Dat doen ze braaf elke dag, afhankelijk van hun leeftijd een kwartier (de jongste kinderen) tot maximaal een half uur (de oudste kinderen). Nadat de kinderen naar de wc zijn geweest en hun handen hebben gewassen krijgen ze rond 9 uur een broodje met verse, door eigen kokkinnen klaargemaakte pate. Ze drinken melk, chocomel of thee. Behalve brood wordt er ook havermout, griesmeel of pudding geserveerd.
Tussen half 10 en 10 uur is er elke dag een activiteit. Elk jaar wordt er door locatiemanager een jaarprogramma geschreven. Aan de hand van het jaarprogramma schrijven de juffen een week en dagprogramma, dat door de locatiemanager goedgekeurd moet worden.
Het weekprogramma moet een evenwichtige afwisseling van de volgende aspecten bevatten:
> Cognitieve ontwikkeling.
> Esthetische ontwikkeling.
> Sociale ontwikkeling.
> Handvaardigheid.
> Bewegen.

Na de dagactiviteit gaan de kinderen naar buiten. Bij slecht weer spelen ze vrij binnen. Om half 12 krijgen de kinderen een warme maaltijd, bestaande uit:
> Soep (dit is een traditie in Slowakije).
> Hoofdgerecht
> Toetje of een stuk fruit.
De maaltijden moeten gezond en afwisselend zijn, wat regelmatig wordt geevalueerd. Na de warme lunch slapen de kinderen tot half 3. Om 3 uur is er weer tijd voor een broodje met thee en een stukje fruit. Om half 5 worden de laatste kinderen opgehaald en gaan de deuren dicht.

Rondleiding in het kinderdagverblijf
Alle groepen zijn ruim en in elke groep is een aparte slaapkamer waar de lage bedjes in rijen staan. In de groep van 2 tot 3 jarigen staan bedjes met hekjes. Bij elke groep hoort een eigen badkamer met kleine wc'tjes en wastafeltjes op kinderhoogte. Elk kind heeft een eigen kastje voor zijn jas, met een klein stickertje erop. In de ruimte onder de trap staan keurig naast elkaar de fietsjes en kleine wagentjes. De keuken met de professioneel ogende apparatuur is er indrukwekkend.

Het is lunchtijd. Vlot ruimen de kleintjes alle schepjes en emmertjes op en gaan helemaal zelfstandig naar de wc om hun handen te wassen. Ze gaan aan de kleine tafeltjes zitten, in groepjes van 4 of 5. De kokkin zet de pot met linzensoep op een soort bar. Voor de spaghetti met gerapte kaas moeten de kinderen even in een rij staan. Hun bordje brengen ze daarna zelfstandig naar hun tafeltje. Er heerst een rustige en gezellige sfeer tijdens het eten.
Na het eten trekken de kinderen hun kleren uit, vouwen die netjes op en leggen ze op hun stoeltjes. Alles speelt zich vliegensvlug af. Er zijn geen kinderen die een schone luier nodig hebben, alle kinderen zijn zindelijk. Ieder kind zoekt zijn eigen bedje op. De juf leest daarna een boek voor.

Zwangerschapsverlof
Een moeder kan in Slowakije 3 jaar thuisblijven met het behoud van haar baan binnen de organisatie waar ze werkt. (Ze kan dus op een andere afdeling of locatie geplaats worden). Het zwangerschapsverlof duurt 28 weken en in die periode krijgt ze maandelijks 55 procent van haar salaris. De resterende 2 en half jaar kan ze ouderschapsverblof opnemen. In die periode krijgt ze een ouderschapsbijdrage. En voor de moeder die nog langer fulltime voor haar kind wil zorgen, betaalt de staat de ziektekostenverzekering totdat het kind 5 jaar oud is.

Bron: Monika Katinger
Tijdschrift Kinderopvang (Nr. 12, December 2007)